Aligners en mondgezondheid

In het kort

Aligners vormen een aantrekkelijk alternatief voor traditionele beugels. Toch brengt het gebruik van aligners ook specifieke risico’s met zich mee voor de mondgezondheid.

Een aligner belemmert de natuurlijke bescherming van speeksel tegen zuren en bacteriën die tandbederf veroorzaken (net zoals een droge mond eveneens tandbederf veroorzaakt).

Volgende richtlijnen worden o.a. aanbevolen om mondgezondheidsproblemen te voorkomen:

• Verwijder altijd de aligners bij eten en drinken (behalve bij water);
• Breng Mouthacid gel aan in je aligner na het eten ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds.

Aligners, zoals Invisalign en Spark, worden steeds populairder vanwege hun esthetiek en comfort. Ze vormen een aantrekkelijk alternatief voor traditionele beugels, vooral voor volwassenen. Toch brengt het gebruik van aligners ook specifieke mondgezondheidsproblemen met zich mee — zeker wanneer gebruikers niet consequent zijn in hun mondhygiëne.

1. Een afgesloten omgeving: minder speeksel, meer risico

Aligners bedekken de tanden vrijwel volledig en worden doorgaans 22 uur per dag gedragen. Hierdoor ontstaat een afgesloten milieu rond het gebit, waarbij speeksel — dat normaal gesproken een reinigende, neutraliserende en herstellende werking heeft — zijn functie niet kan uitoefenen. Dit belemmert de natuurlijke bescherming tegen zuren en bacteriën die tandbederf veroorzaken.

Aligners veroorzaken dezelfde mondgezondheidsproblemen als een droge mond, doordat het speeksel zijn werk niet kan doen.

Daarnaast worden ook de mechanische reinigingsfuncties van de tong, wangen en lippen verminderd. Dit vergroot de kans op plaque-opbouw onder en rond de aligners, vooral bij de tandoppervlakken die in contact staan met de aligners.

2. Drankjes en eten met aligners: een gevaarlijke gewoonte

Veel gebruikers drinken frisdrank, fruitsappen of sportdranken zonder hun aligners uit te nemen. Deze dranken zijn vaak zuur en rijk aan suikers. Onder de aligners kunnen deze vloeistoffen gemakkelijk vast blijven zitten, wat leidt tot zuuraanvallen en demineralisatie van het glazuur.

Zelfs ‘gezonde’ drankjes zoals vruchtensappen kunnen bij langdurige blootstelling onder aligners leiden tot witte vlekken (decalcificaties) en uiteindelijk gaatjes (cariës) — ook op ongebruikelijke plekken zoals de randen van snijtanden en de puntjes van kiezen.

Een ander veelvoorkomend probleem is dat sommige patiënten hun aligners inhouden tijdens het eten. Voedselresten blijven dan achter tussen tand en aligner, waardoor plaque zich snel ophoopt. Vooral bij jongeren met al een hoge plaque-index vóór de behandeling kunnen de gevolgen binnen enkele weken al zichtbaar zijn.

2.1. Casussen die waarschuwen

In verschillende casusrapporten zijn zorgwekkende gevolgen beschreven van slechte mondhygiëne tijdens alignertherapie:

• Een tiener die zijn tanden tien weken niet poetste, ontwikkelde zichtbare witte vlekken en beginnende cariës op de snijranden van de voortanden en de kiezen;
• Een volwassene die haar aligners vrijwel 24 uur per dag droeg vanwege een kunsttand (pontic), ontwikkelde ernstige decalcificatie binnen het tweede jaar van behandeling;
• Een patiënt die dagelijks meerdere frisdranken dronk zonder zijn aligners uit te doen, vertoonde in korte tijd meerdere cariësletsels op normaal ‘veilige’ tanddelen.

2.2. Waarom aligners extra aandacht vergen

Hoewel aligners betere toegang geven tot het gebit voor poetsen en flossen dan vaste beugels, brengen ze ook unieke risico’s met zich mee:

• Biofilm (bacteriële plaque) vormt zich niet alleen op tanden, maar ook aan de binnenkant van de aligners;
• Moeilijk bereikbare plekken zoals de tandknobbels (cuspides) en de holtes voor attachments in de aligners zijn broeihaarden voor bacteriën;
• Onvoldoende reinigen van de aligners zelf kan ervoor zorgen dat de bacteriële belasting dagelijks opnieuw begint, ondanks tandenpoetsen.

3. Aanbevelingen voor veilig gebruik

Om mondproblemen tijdens alignerbehandeling te voorkomen, worden de volgende richtlijnen aanbevolen:

• Verwijder altijd de aligners bij eten en drinken (behalve bij gebruik van water);
• Breng Mouthacid 3in1 gel aan in je aligner na het eten ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds;
• Gebruik flosdraad of ragers vóór het poetsen om de interdentale ruimtes te reinigen;
• Poets je tanden grondig 1 keer per dag ’s avonds;
• Poets ook je tong of gebruik een tongschraper;
• Reinig aligners in een ultrasoon bad;
• Ga regelmatig op controle bij jouw tandarts of mondhygiënist.